Mediation in een familiebedrijf is een echt vak, een bijzonder specialisme. Een ‘familiebedrijvenmediator’ moet – naast kennis en basisvaardigheden zoals gespreks- en onderhandelingstechnieken – beschikken over vier essentiele eigenschappen of kenmerken om effectief te kunnen zijn: Inzicht in familiebedrijvendynamiek, wijsheid, ervaring met effecten van interventies en eigen rolbewustzijn.

Kennis van de dynamiek van het familiebedrijf

Mediation in familiebedrijven vraagt in de eerste plaats om een diepgaand inzicht in de dynamiek van familiebedrijven. Een familiebedrijf is weliswaar een gewoon bedrijf zoals alle andere – het is een samenwerking van mensen die iets verkopen aan klanten en winst moeten maken – maar de combinatie van familieleden met verschillende rollen in het bedrijf (en de vraagstukken omtrent eigendom en beloning) geeft vaak complexe conflictsituaties. Die conflicten spelen zich vaak zichtbaar af op inhoudelijk niveau, maar worden sterk beïnvloed door gevoelige relationele kwesties onder de oppervlakte. Onbenoemde zaken of taboes die tot ruzies kunnen leiden. Die ruzies hebben bij familiebedrijven vaak verregaande consequenties. Denk aan vervelende situaties in de privésfeer, waarbij broers en zussen, neven en nichten en ouders elkaar ontwijken of niet meer op elkaars verjaardag komen of families die elkaar moeten uitkopen omdat ze het niet eens worden over samenstelling van directieteams, tantième-uitkeringen of de te volgen koers van het familiebedrijf. De aanleidingen voor deze conflicten zijn doorgaans emotionele kwesties die soms zelfs dwars door generaties heengaan. Dit soort gevoeligheden zijn voor buitenstaanders moeilijk te doorgronden door hun subtiliteit, vandaar dat eigen ervaringen van een mediator grote voordelen heeft bij het oplossen of voorkomen van deze ruzies.

familie bedrijven mediation

familiebedrijf mediation

Authenticiteit en wijsheid

Mediation in familiebedrijven is in de tweede plaats een bijzonder vak omdat er ‘wijsheid’ van de mediator wordt gevraagd. Wijsheid is iets anders vaardigheid en kennis. Bij kwesties in een familiebedrijf zijn veelal meerdere generaties of familietakken betrokken. Een mediator moet het vertrouwen winnen van al deze partijen om effectief te kunnen opereren. Bij een te jonge mediator zal een doorgewinterde directeur van een oudere generatie moeilijk diens interventies accepteren, terwijl een jonge opvolger of meewerkend familielid de onpartijdigheid van een oudere mediator in twijfel zal trekken als het conflict een generatiegenoot van de mediator betreft. Een ‘wijze’ mediator heft deze bezwaren op, vooral door het bouwen aan vertrouwen. Dat kan alleen door eigen authenticiteit te tonen, met kwetsbaarheid en inzicht in eigen persoonlijke valkuilen. Het ego mag dan geen enkele rol spelen.

Ervaring met effecten van interventies

Mediation in een familiebedrijf is in de derde plaats complex vanwege het soms onbekende aantal betrokkenen in deze vraagstukken. Het proces vraagt grote zorgvuldigheid, alertheid en flexibiliteit van de mediator. Hij zal zowel in individuele als groepsprocessen snelmoeten kunnen schakelen. Dat betekent het inzetten van interventies wanneer het moment daarom vraagt. Alleen het bezitten van een gereedschapskist met vaardigheden is dan niet voldoende. Doorleefde ervaring van de mediator met effecten van interventies zijn dan cruciaal voor het bereiken van een gedragen en duurzaam resultaat.

Bewustzijn van de eigen rol

Tenslotte is de persoon van de mediator en zijn achtergrond – vooral in de zin van persoonlijke ontwikkeling – van groot belang. Veel vakspecialisten vanuit de ‘harde’ vakken zijn door hun opleiding gevormd in hun rol als inhoudelijk adviseur of raadsman of -vrouw. De kern van een geslaagde mediation in een familiebedrijf ligt echter in het grote bewustzijn van mediator.  Hij moet ten diepste weten welke rol van hem wordt verlangd: authentiek vertrouwelijk, onafhankelijk en onpartijdig regie voerend naar een resultaat dat de betrokkenen werkelijk zelf hebben bedacht. Dat vraagt van de mediator een procesgerichtheid met beperkte inhoudelijkheid; het intuïtief weten waar de grenzen van eigen inhoudelijke kennis nog werkbaar zijn en wanneer derden en specialisten, zoals advocaten, accountants en fiscalisten, moeten worden ingeschakeld.

Meesterschap

Mediation in familiebedrijven vraagt om experts op het gebied van conflicten, conflictoplossing en conflictpreventie. Het is een vak waarin vertrouwelijkheid en respect voor alle betrokkenen voorop staat. En waarbij de continuïteit van het familiebedrijf in combinatie met het welzijn van de ondernemende familie leidend is. Het vraagt om meesterschap. Voor minder dan meesterschap is het afbreukrisico te groot. Dat heb ik zelf mogen ervaren als oud-DGA van ons eigen familiebedrijf.

Meer weten? Neem vrijblijvend contact op met Marcel.